‘We staan erbij en we kijken ernaar’

Woningcorporaties in Noord- en Oost-Nederland luiden de noodklok. De leefbaarheid in dorpen, buurten en wijken staat onder druk. Dagelijks ondervinden corporaties en huurders hiervan de gevolgen. De regie om met deze problemen aan de slag te gaan, is er niet. Daarom roepen de circa 40 corporaties in Noord- en Oost-Nederland het volgende kabinet nu al op om een Minister voor Wonen en Leefbaarheid aan te stellen. De huurdersorganisaties ondersteunen dit initiatief.

Twee opdrachten
De nieuwe Minister voor Wonen en Leefbaarheid krijgt twee opdrachten mee. Allereerst: zorg voor samenhang op het gebied van leefbaarheid, zodat de betrokken organisaties optimaal en preventief kunnen samenwerken. En ten tweede: bied ruimte in wet- en regelgeving, zodat er regionaal maatwerk geleverd kan worden.

Intensieve samenwerking is noodzakelijk
Volgens de corporaties kan een Minister voor Wonen en Leefbaarheid het sociale en fysieke domein van wonen dichter bij elkaar brengen. Rein Swart, directeur-bestuurder van Accolade: “We moeten minder in hokjes van ‘wonen’, ‘welzijn’, ‘zorg’ of ‘veiligheid’ denken, maar problemen in samenhang oppakken. Wij komen bij veel mensen op bezoek en zien problemen ontstaan en groter worden. We staan er bij en kijken er naar, want wij kunnen en mogen niets. En gemeenten en welzijnsorganisaties zitten zo strak aan regels vast dat ze alleen in actie kunnen komen als het vijf voor twaalf is. Terwijl onderzoek allang heeft uitgewezen dat investeren in welzijn zorgt voor besparing op zorg. Kortom: investeer preventief en bespaar het 10-voudige achteraf. En toch doen we het niet! Iedereen zit met strakke regels op het gebied van financiële verantwoording en informatie-uitwisseling, waardoor je gelijk op je vingers getikt wordt als je buiten de lijntjes kleurt. De financiële tekorten bij gemeenten helpen daar ook niet bij. Dat is hartstikke scheef. Wij willen een Minister die dit ziet en hier de regie op pakt.”

Ruimte voor regionaal maatwerk
De corporaties willen van de Minister voor Wonen en Leefbaarheid ook meer ruimte in wet- en regelgeving, om regionaal maatwerk te kunnen leveren. Zodat corporaties bijvoorbeeld kunnen investeren in voorzieningen die bijdragen aan de leefbaarheid.
“Wonen is zoveel meer dan stenen stapelen. Het gaat om een veilige buurt, met voorzieningen om elkaar te ontmoeten, met aandacht en zorg voor de mensen die dat nodig hebben. Als corporaties mogen we van Den Haag nauwelijks verder kijken dan stenen. We mogen investeren in het verduurzamen en renoveren van een buurt. Maar de buurt – samen met andere partijen – afmaken door als corporatie ook bij te dragen aan een ruimte voor ontmoeting, mag niet.”

Ook andere voorbeelden uit de praktijk laten zien dat het landelijke woonbeleid volgens de corporaties scheef is. “Voor ons zijn tuinen een veelzeggend voorbeeld van onderliggende zorgen van huurders. We verwachten van alle bewoners dat zij hun tuinen netjes onderhouden. Zo blijft de buurt er mooi uitzien. Maar als je je zorgen maakt of je morgen wel te eten hebt of hoe je het schoolgeld van je kinderen moet betalen, dan heb je wel iets anders aan je hoofd. Laten we als partijen nu samenwerken om te voorkomen dat ‘de tuinen achteruit gaan’. Dus samen de onderliggende problemen aanpakken. Het is scheef dat dat niet mag.”

Swart noemt nog een laatste voorbeeld. “Steeds meer mensen die voorheen in een zorgvoorziening woonden, zijn nu huurders van corporaties. Het zijn vaak huurders die op weg geholpen moeten worden om zelfstandig te wonen. Dit gaat niet altijd vanzelf. Soms lukt het ook even niet. Dat kan dan weer gevolgen hebben voor de buurt, zoals overlast. Vanwege de aard van de woningmarkt ontstaat er een concentratie van kwetsbare mensen in wijken met veel huurhuizen. Er is meer nodig dan een leefomgeving die ‘schoon, heel en veilig’ is, om de leefbaarheid goed te houden. Denk aan experimenteerruimte op het gebied van wonen, welzijn, zorg, leren en werken en buurtvoorzieningen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.”

Bouwen aan een toekomst voor honderdduizenden huurders
De woningcorporaties in Noord- en Oost-Nederland doen daarom een dringend beroep op het toekomstige nieuwe kabinet: zorg voor een Minister voor Wonen en Leefbaarheid. Zodat corporaties, maar ook de andere partijen maximaal kunnen samenwerken aan leefbare dorpen en buurten waar het prettig wonen is.

Meer informatie
Kijk voor meer informatie, voorbeelden en oplossingen op de website Scheef beleid.

Corporaties hebben te weinig geld voor de bouw van betaalbare huurwoningen. Voor de elf sociale verhuurders in Friesland dreigt een tekort van 3 miljard euro.

De sector moet bijvoorbeeld veel geld steken in het op peil houden van zijn woningvoorraad. Ieder jaar moeten de corporaties zo’n 25.000 huurhuizen bijbouwen en dat aantal loopt uiteindelijk zelfs op naar 60.000 op jaarbasis. De totale investeringssom voor Nederland komt dan op ongeveer 116 miljard euro te liggen.

Opdracht

Bovendien ligt er de opdracht om al die woningen per 2050 van het aardgasnet te koppelen. Volgens de onderzoekers is die opgave onder de huidige financiële omstandigheden onmogelijk. De corporaties zien hun kosten voor rente, belastingen, onderhoud en beheer sneller stijgen dan hun huuropbrengsten.

De verhuurbedrijven moeten bovendien steeds meer investeren in vaak nauwelijks rendabele projecten. De verhuurderheffing, die de sector inmiddels 10 miljard euro heeft gekost, wordt als ,,grootste boosdoener’’ gezien.

De Vereniging van Friese Woningcorporaties (VFW) noemt de uitkomsten van het onderzoek zorgwekkend. De elf aangesloten corporaties zien de komende jaren al een gat van 500 miljoen opdoemen. VFW-voorzitter Rein Swart, tevens bestuursvoorzitter van Accolade, doet een prangend beroep op de politiek.

Zwaarste lasten

,,We verhuren betaalbare huizen aan de mensen met het minste geld in de samenleving’’, zegt Swart. ,,Het is toch raar dat daar de zwaarste lasten komen te liggen.’’

Hij vreest voor de leefbaarheid in bepaalde wijken van vooral de grotere kernen in onze provincie, als die verhuurderheffing niet wordt aangepast. ,,Als wij niet kunnen bouwen, komt de beschikbaarheid van woningen onder druk te staan’’, aldus Swart. ,,Dat speelt hier op het platteland misschien nog wat minder, maar zeker in de grotere steden zul je dat zien.’’